Skoro CIA interesowało się Zakładami Elektrod Węglowych oraz Fabryką Kotłów, jest oczywiste, że zainteresowanie to dotyczyło także trzeciego z dużych zakładów przemysłowych. Chodzi o ówczesną „Raciborską Fabrykę Wyrobów Metalowych »Rafamet«”, dzisiaj zwaną „Fabryką Obrabiarek »Rafamet« w Kuźni Raciborskiej.
Temu zakładowi poświęcony jest raport szpiegowski o utajnionym obecnie numerze. Był to dokument tajny, powstały w dniu 6 października 1953 roku pod tytułem: Raciborska Fabryka Wyrobów Metalowych
W przeciwieństwie do większości przedstawionych raportów ten miał wyraźny charakter dokumentu tajnego, który po prawie 50 latach został odtajniony. Mimo nadania raportowi charakteru aktu jawnego, niektóre jego dane, jak np. tajny numer czy dane klasyfikacyjne, nie zostały ujawnione. Jak wszystkie raporty ściśle wywiadowcze i ten został sporządzony wyłącznie w języku angielskim.
Raport wskazuje, że Raciborska Fabryka Wyrobów Metalowych (Metal Godds Producing Faktory) (Rafamet) w Ratiborhammer (Kuźnia Raciborska), powiat Ratibor (raciborski) do 1945 r. stanowiła „Hegenscheidtwerke”. Jest znamienne, że nazwy miejscowości w raporcie są najpierw podane po niemiecku, a w nawiasach podaje się nazwy polskie. Dokument stwierdza, że Rosjanie całkowicie rozgrabili fabrykę, pozostawiając puste hangary. Latem 1947 roku rozpoczęła się odbudowa fabryki, a na jesieni 1948 roku była prawie całkowicie odnowiona i znowu produkowała.
„Fabryka składa się z zakładu produkcyjnego, odlewni, warsztatu, magazynu, hali do składowania maszyn, kilku biur i łaźni. Zasila ją zakład energetyczny w Nysie, a fabryka ma własną stację transformatorową.”
„Zakład produkuje tokarki pionowe o średnicy do 800 mm, tokarki do kół kolejowych, szlifierki do łożysk osi, tokarki pionowe do dużych kół osi napędowych lokomotyw i stemplownice typu PS do sprawdzania sprężyn. Wszystkie gotowe maszyny i urządzenia umieszczane były na stanowiskach testowych przez trzy dni.”
„Liczba pracowników wynosiła około 1.500 mężczyzn. Głównym zarządzającym był Polak. Brygadzistami w większości byli Niemcy, zamieszkujący w okolicy. W skład straży przemysłowej wchodzi dowódca oraz dziewięciu mężczyzn.”
Raport zawiera jeszcze komentarz wskazujący, że Wilhelm Hegenscheidt KG w Raciborzu przy ul. Piaskowej 5 produkowała okucia budowlane i maszyny, w skład których wchodziły szlifierki, tokarki oraz produkty odlewnicze.
O wyraźnie szpiegowskim charakterze raportu świadczy niewątpliwe dołączony do raportu szkic, przedstawiający położenie wszystkich oddziałów fabryki.
Szkic uzupełniony jest legendą wskazującą, co pod każdym z numerów się znajduje. Informacje są tak dokładne, że np. przy hali produkcyjnej nr 6 podano nie tylko wymiar hali na 40 x 130 metrów, ale także wyposażenie w urządzenia, najczęściej z podaniem producenta, np. „5 dużych tokarek typu »Poręba« o długości operacyjnej 8 metrów”. Zamieszcza się nawet informacje o rozstawianiu maszyn i odległościach między nimi.
Anna Newerla, Paweł Newerla
Poniższe fotografie pochodzą z książki Kuźnia Raciborska. Przeszłość i Teraźniejszość, 2020.
