Każdy Raciborzanin zna zabudowania Fabryki Mebli A. Tschauder, choć niewielu, będąc w tym budynku, jest świadoma tego faktu. Chodzi o dużą budowlę z czerwonej cegły przy ul. Ogrodowej 46, w której mieści się, otwarty 4 kwietnia 2009 roku piąty w mieście, sklep „Biedronki”, a na wyższej kondygnacji siłownia. Charakterystyczny jest mały drewniany budynek przy wejściu na tę posesję, stanowiący niegdyś portiernię.
Swoje początki firma Tschauder miała przy ówczesnej Bahnhofstraße 4, obecnej ul. Mickiewicza. Tam Anton Tschauder, w podwórzu posesji uruchomił w 1858 roku stolarnię. Stolarnia okazała się wnet za mała. Rzemieślnik miał bowiem dobrą renomę i dużo zamówień. W 1898 roku Tschauder kupił zatem w pobliżu leżące ogrody z zamiarem wybudowania kilkupiętrowej prawdziwej fabryki mebli, która miała swoją siedzibę przy Niederwallstraße, obecnych Dolnych Wałach.
Sądzę, że niektórym Czytelnikom prezentowana ilustracja może wydawać się znajoma. I mają rację. Chodzi o zabudowania fabryczne przy przedwojennej Niederwallstraße, niegdyś zwanej ul. Hanki Sawickiej, a obecnie Podwale.
Kiedy Tschauder wybudował nową fabrykę przy ul. Ogrodowej, w byłej fabryce mebli przy Podwalu urządził salony wystawowe swoich wyrobów. Dodajmy, że w 1938 roku sprzedano te zabudowania fabryczne przy Podwalu Martinowi Perschowi, przedsiębiorcy z Lipska. Ten w budynkach salonu wystawowego urządził fabrykę czekolady pod nazwą „Goldsiegel – Kakao- und Schokoladenfabrik” (Złota Pieczęć – Fabryka Kakao i Czekolady). Fabryka przetrwała, bez większych szkód, działania wojenne i w 1945 roku powstała tam „Fabryka Cukrów, Czekolady i Makaronów »Ślązak«”, której wyroby cieszyły się wielkim uznaniem.
W latach 1990-tych „Ślązaka” zlikwidowano a nieruchomość sprzedano pewnemu raciborskiemu przedsiębiorcy. Ten dokonał rozbiórki fabryki i sprzedał działkę. Dzisiaj w tym miejscu znajduje się supermarket „Kaufland”.
Tymczasem Max Tschauder, syn Antona, na zakupionej działce przy ul. Ogrodowej wybudował duży trzypiętrowy budynek na potrzeby fabryki mebli. Fronton budynku od strony ul. Ogrodowej ma aż 55 metrów długości i 17 metrów szerokości, długość południowego skrzydła wynosi 40, a wraz z dobudową – 45 metrów. Budowla jest wykonana z nieotynkowanej charakterystycznej czerwonej cegły klinkierowej,. Wielkość budynku pozwoliła na zainstalowanie szeregu nowoczesnych maszyn i urządzeń stolarskich.
Po prawej stronie przy wjeździe na posesję stoi niewielki, drewniany budynek portierni. Zachował się do dziś i jest nazwany „Chatką Baby Jagi” lub „Budynkiem Jasia i Małgosi”. Ta mała budowla była nawet przedmiotem obrad Rady Miasta Raciborza. Jeden z radnych interpelował, aby byłą portiernię uznać za zabytek; ze względu na zły stan techniczny budynek miał bowiem ulec rozbiórce.
Antyki z raciborskiej fabryki Tschaudera słono kosztują
Wyroby fabryki mebli Tschaudera były powszechnie znane ze względu na ich jakość. Do dzisiaj można w Internecie znaleźć propozycje sprzedaży mebli Tschaudera:
Fabryka Tschaudera produkowała nie tylko meble, ale także wyposażenie drewnianych wnętrz. Przykładem może być urządzenie holu dworku w Samborowicach:
Powyżej przykłady antyków z fabryki Tschaudera
Nieznany jest czas zakończenia produkcji w zabudowaniach przy ul. Ogrodowej 46. W księdze adresowej Raciborza z 1938 roku firma Tschauder nie występuje już wśród czynnych zakładów przemysłowych.
Po 1945 roku w nieuszkodzonych zabudowaniach fabryki mebli Tschaudera ulokowało się Państwowe Przedsiębiorstwo Hurtu Spożywczego, później parokrotnie przekształcone organizacyjnie. Za naszych czasów na parterze uruchomił się sklep „Biedronki”. Wcześniej przez pewien czas działała tam restauracja. Natomiast na wyższych kondygnacjach istniał tzw. „Lumpex”, czyli sklep z zagraniczną, używaną odzieżą. Ostatnio, po dokonanym remoncie, pomieszczenia na piętrach przeznaczono na największą w Raciborzu siłownię.
Paweł Newerla
Ilustracje pochodzą z domeny publicznej Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz ze zbiorów Henryka Sowika, któremu dziękujemy za ich udostępnienie, a także z zasobów autora.
