Pierwszy książę księstwa raciborskiego po podziale dużego Górnego Śląska. Przyszedł na świat między rokiem 1258 a 1268, jako najmłodszy syn księcia opolsko-raciborskiego Władysława i księżniczki wielkopolskiej Eufemii. Po śmierci ojca w 1281 lub 1282 r., opiekę nad młodym władcą – przez pewien czas – sprawował jego starszy brat Mieszko.
7 maja 1286 r. obydwaj synowie Władysława wystawili dokument, na mocy którego wyznaczyli Racibórz miejscem sądu wyższej instancji dla wszystkich osad w księstwie lokowanych na prawie flamandzkim. Wydany przywilej był prawdopodobnie formą zachęty dla raciborzan do popierania biskupa wrocławskiego Tomasza II, który w latach 1285-1287, niewątpliwie za zgodą Mieszka i Przemysła, schronił się w mieście w obawie przed władcą śląskim Henrykiem IV Probusem. Epilogiem całej sprawy było oblężenie Raciborza przez wojska księcia Henryka IV i niespodziewane pojednanie się tego ostatniego z odważnym biskupem w pobliżu kościoła p.w. św. Mikołaja na Starewsi. Kilka lat później miasto zostało ponownie zaatakowane, tym razem przez zagadkowych Scytów, prawdopodobnie Rusinów i Tatarów, którzy jednak przepędzeni zostali przez mieszczan, jak również św. Marcelego, który ukazać się miał na obłokach z maczugą w ręku i wywołać panikę wśród najeźdźców – 17 stycznia 1290 r. Wdzięczny Przemysł, odwzajemniając się raciborzanom za bohaterską obronę miasta, nadał im spory kompleks leśny w pobliżu Raciborza.
Syn Władysława rządził już wtedy samodzielnie, tytułując się dux Opolensis et dominus Ratiboriensis (książę opolski i pan raciborski). Od 1293 r. w tytulaturze Przemysła zaszła zmiana. Na dokumencie występuje już jako dux Ratyboriensis (książę raciborski). Jak wynika z aktualnego stanu badań, władca Raciborza nigdy nie złożył hołdu lennego, rządzącemu w Czechach, Wacławowi II.
Przemysł dał się poznać jako władca wyjątkowo życzliwy względem Kościoła. Jeszcze w okresie współrządów z Mieszkiem, 13 listopada 1288 r., wystawił dyplom prawny zwalniający mieszkańców wsi Krowiarki, Radoszowy koło Rybnika i Książenice, należących do klasztoru norbertanek w Czarnowąsach koło Opola, z wszelkich podatków i danin na rzecz dworu książęcego. Sprawując już samodzielną władzę w księstwie, 1 sierpnia 1295 r., ufundował poza murami Raciborza klasztor bożogrobców p.w. Św. Krzyża, zajmujący się szpitalnictwem wśród ubogich. Kilka lat później, 1 października 1299 r., Przemysł zjawił się osobiście w otoczeniu swoich dostojników w czasie obrad dominikańskiej kapituły prowincjonalnej w klasztorze p.w. św. Jakuba, oświadczając, iż postanowił założyć w Raciborzu żeński dom zakonny. Wspomnianą datę przyjmujemy za początek procesu fundacyjnego klasztoru dominikanek p.w. Świętego Ducha. Jego pierwszą przeoryszą została córka księcia Eufemia (Ofka), uchodząca za osobę świątobliwą. 9 kwietnia 1306 r. konwent dominikanek w Raciborzu otrzymał wyjątkowy immunitet, zwalniający siostry z obowiązku dostarczania na potrzeby dworu książęcego wozów, nawet w razie wojny obronnej.
Władca raciborski dbał także o samo miasto. Oprócz wspomnianych wcześniej przywilejów z 1286 r. i 1290 r., nadał również inne. 18 października 1293 r. potwierdzając nadania swojego ojca, Przemysł przyznał imienne wyliczonym kupcom raciborskim monopol na sprzedaż swoich towarów w obrębie jednej mili. Zezwolił ponadto, 26 maja 1294 r, na utworzenie za murami miasta, w pobliżu bramy zwanej odrzańską, osady o nazwie Nowe Miasto, którą uposażył pastwiskiem na prawym brzegu Odry. 17 czerwca 1299 r. wystawił dokument, na mocy którego zmienił ustrój Raciborza, nadając mu na miejsce prawa flamandzkiego, prawo magdeburskie. Z polecenia Przemysła utworzono wówczas 5-osobową Radę Miejską (nominalnie 6 rajcą był sam książę) oraz 7-osobowe kolegium ławników. Kadencja władz samorządowych miała trwać tylko rok. Znawcy dyplomatyki powątpiewają jednak, czy dokument, opatrzony datą 17 czerwca 1299 r., jest autentyczny. Niemniej, gdyby nawet uznać go za późniejszy falsyfikat, jego treść bez wątpienia oddaje stan prawny ustroju miejskiego Raciborza, jaki wytworzył się na przełomie XIII i XIV w. W czasach Przemysła, na pergaminach raciborskich pojawiły się po raz pierwszy pieczęcie z herbem miasta przedstawiające pół-orła i pół-koła.
Żoną księcia była Anna, córka Konrada czerskiego. Przemysł doczekał się z nią syna Leszka i córek: wspomnianej Eufemii (Ofki), Anny i Konstancji. Dzieci przeżyły ojca, który zmarł 7 maja 1306 r. Zwłoki księcia pochowano w klasztorze dominikańskim w Raciborzu.
dr Norbert Mika
