Rower jak samochód podlegał dawniej rejestracji

– Obowiązek rejestracji rowerów i posiadania tabliczek rowerowych w Polsce obowiązywał w latach 1920-1939 oraz po zakończeniu II wojny światowej w latach 1945-1964. Wprowadzona rejestracja wraz z tabliczkami miała na celu identyfikację osób kierujących rowerami, które powodowały częste kolizje drogowe, zarówno z samochodami jak i pieszymi, oraz przeciwdziałania kradzieży rowerów – pisze Jarosław Gałkowski.

Nie można było tolerować, że ktoś potrąci kogoś jadąc na rowerze, ucieknie, a jego tożsamość nie będzie ustalona. Tablice rowerowe pozwalały łatwo zidentyfikować sprawcę wypadku kolizji. Obecnie w przypadku rowerzysty taka możliwość praktycznie nie występuje, co podnosi poczucie bezkarności.

Tablice rowerowe wycofano w Polsce z początkiem roku 1954. Obowiązywała jedynie dalej rejestracja rowerów. Wydawano kartę rowerową. Tablicę należało umieścić z tyłu pod siodełkiem roweru. Umieszczenie tabliczki na błotniku roweru też było akceptowane. Każda osoba, która zgłaszała rower do rejestracji musiała zdać egzamin ze znajomości przepisów o ruchu drogowym. Osoby, które posiadały już kartę rowerowa mogły też być wezwane na ponowny egzamin sprawdzający ich znajomość z przepisów o ruchu drogowych na wniosek:

biura Gromadzkiej Rady Narodowej,
właściwego organu do spraw komunikacji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej (w przypadku zwiększenia się wypadków zarządzano w danym województwie sprawdzenie znajomości z przepisów drogowych rowerzystów).
właściwego organu Prezydium Rady Narodowe Osiedla.

Rower z odtworzoną tablicą rejestracyjną z 1952 r. – Izba Regionalna w Krzanowicach

Poświadczenie zgłoszenia roweru do ewidencji – Karta rowerowa z 1958 r. (archiwum Izby Regionalnej w Krzanowicach)

Karta rowerowa z 1986 r. (archiwum Izby Regionalnej w Krzanowicach)

Zaświadczenie uprawniające do kierowania rowerem (archiwum Izby Regionalnej w Krzanowicach)

Województwo Śląskie samo ustaliło system tablic rowerowych – ich kolorystyka była taka sama, co w innych województwach, ale zasady tworzenia numeru były zupełnie inne. Na tablicy znajdowało się 6 cyfr, a numery wydawano od 100 100 w górę. U góry tablicy znajdowała się nazwa powiatu, numer oraz napis roku wydania. Sąsiedni powiat rybnicki posiadał tablice od numeru 240 100 do 270 599.

Pierwsze tablice rowerowe były koloru żółtego z czarnymi napisami i miały wymiary 120mm × 76 mm. Numer składał się z litery i 5 cyfr, gdzie dwie pierwsze cyfry oznaczały województwo. W latach 1920-1936 każde województwo indywidualnie ustalało różne wzory i kształty tablic. W różnych miastach w Polsce można było też spotkać rowery z tablicami w kolorze żółtym czy nawet czerwonym. Nowe tablice po 1936 r. miały czarne tło, żółte znaki i obwódkę. Były nieco mniejsze od poprzednich – miały wymiary 105 mm × 105 mm. Kolejne tablice od 1947 r. były jeszcze mniejsze i miały wymiar 88 mm ×78 mm.

W tym okresie można było spotkać rowery z różnymi tablicami np.: – województwo wrocławskie z numerem pięciocyfrowym i datą wydania na lata 1946-1947, kształt owalny;

Powiat Ząbkowicki, pośrodku data wydania 1946-1947 i poniżej czterocyfrowy numer, tablice miały kształt kwadratu;
w 1946 r. również spotykano tablice w kształcie trójkąta z bokami zaokrąglonymi, z datą przedzieloną herbem danego miasta i poniżej piec cyfr.
Przedwojenne rowery – oprócz numeru – mogły posiadać też na tabliczce nazwisko jego właściciela. Większość tabliczek była wykonana z aluminium lub z żeliwa. Po roku 1950, po likwidacji Województwa Śląsko-Dąbrowskiego, utworzono nowe Województwo Opolskie i Katowickie. Od tej pory tablica rowerowa składał się z jednej lub dwóch liter i trzech cyfr, gdzie dwie pierwsze litery oznaczały województwo:
Województwo Opolskie oznaczała litera R;
Województwo Katowickie oznaczała litera F.

Od 1952 do 1954 r. tablice miały kształt trójkąta z zaokrąglonymi rogami. Długość podstawy wynosiła 70 mm, a boków – 90 mm, tło było czarne, znaki i obwódka tablicy koloru żółtego. Numer składał się z litery i 5 cyfr (dwie pierwsze litery oznaczały województwo).

Kopia tabliczki rowerowej Województwa Opolskiego z lat 1952 -1954 r. – wyk. Norbert Liszka

W 1959 r., zgodnie z Zarządzeniem Ministra Komunikacji, tabliczka rowerowa/motorowerowa miała wymiary 120 mm x100 mm. Rowery wojskowe będące na wyposażeniu armii po 1945 r. zaczynały się od dużej litery W i następnie pośrodku oddzielała kreska 5 cyfr. Tabliczki miały tło koloru czarnego, znaki i obwódka tabliczki były kolor białego. Np. W- 50000.

Wynagrodzenie dla obywateli za dostarczone środki przewozowe na rzecz wojska w 1945 r. zgodnie z rozporządzeniem wojewody Śląsko -Dąbrowskiego z 28 kwietnia 1945 r. wynosiło od rowerów: 30 groszy za 1 kilometr lub za jedna dobę 20 zł. Każdy kierujący rowerem po drodze publicznej musiał posiadać przy sobie obowiązkowe wyposażenie roweru i posiadać przy sobie kartę rowerową wraz z dowodem rejestracyjnym.

W Polsce na terenach zajętych przez Związek Radziecki (ZSRR) też obowiązywały tabliczki rowerowe, które był pisane cyrylicą po rosyjsku велосипед (rower), poniżej czterocyfrowy numer i poniżej data. Tabliczki miały kształt prostokąta, gdzie numery i tłoczenia były do środka tablicy. W Niemczech również obowiązywały tabliczki rowerowe, gdzie ustawą z 1928 roku ujednolicono tablice rejestracyjne dla wszystkich pojazdów poruszających się po drogach tj. samochody, motory i również rowery.

Tablice różniły się kształtem i wielkością a litery były koloru białego. Podczas II wojny światowej, na terenach polskich wcielonych do III Rzeszy, nie wydawano tablic rowerowych. Rowery musiały jedynie być zarejestrowane a kierujący posiadać przy sobie dowód rejestracyjny. Inna sytuacja była na terenie polski pod okupacją niemiecką – w Generalnym Gubernatorostwie, które było podzielone na dystrykty (odpowiednik województwa), gdzie wszystkie riksze, rowery, wózki rowerowe musiały być wyposażone w tabliczki.