30 marca 1945 roku, liczący sobie niecałe 41 lat most Bernerta został zniszczony. Dwa jego przęsła wysadzili niemieccy saperzy. Wysadzono wtedy też pozostałe mosty przez „starą” Odrę – Zamkowy i kolejowy. Mosty przez „nową” Odrę, tj. kanał Ulga, wysadzono już w styczniu 1945 roku.
W 1945 roku zbudowano tymczasowe mosty drewniane. Jedynie prowizoryczny most kolejowy zbudowano na starym miejscu. Była na nim też kładka dla pieszych. Zniszczony most Zamkowy zastąpiono drewnianym mostem zbudowanym ok. 50 metrów dalej na wschód. Prowadził on z ul. Szpitalnej na Nowym Mieście na Bosacz. Most ten był przystosowany także do ruchu samochodowego. Jesienią 1948 roku rozpoczęto odbudowę mostu Zamkowego i w maju 1949 roku oddano go do użytku. W 1955 roku zbudowano nowy most kolejowy z kładką dla pieszych.
W pobliżu zniszczonego mostu Bernerta, w 1945 roku zbudowano drewnianą kładkę. Postawiono ją ok. 20 metrów na południe. Była ona na wysokości południowego skraju stacji benzynowej Orlen. Do kładki od ul. 1.Maja i od niej do ul. Kanałowej na Płoni prowadziła dróżka. Kładka miała konstrukcję podobną do mostu tymczasowego z Nowego Miasta na Bosacz.
Na jej budowę nalegała dyrekcja Zakładów Elektrod Węglowych (ZEW), położonych na prawym brzegu Odry. Dawne Siemens-Planiawerke 25 czerwca 1945 roku zostały przejęte przez władze polskie. Zakłady były w 60 % zniszczone lub spalone, ale zachowały się piece do wypalania elektrod. 90 % maszyn wywiozły wojska sowieckie, pozostawiły one jednak zapasy materiałów potrzebnych do produkcji elektrod. Planowano szybkie uruchomienie produkcji, ale dawni pracownicy Planiawerke mieszkali głównie na lewym brzegu. Aby mogli oni dotrzeć do pracy potrzebna była przeprawa. Po zbudowaniu kładki latem 1945 roku, do października tegoż roku uprzątnięto hale ZEW-u i rozpalono pierwszy piec do wypalania elektrod. Całkowita odbudowa ZEW-u trwała od 1949 roku do 1955 roku. Była realizowana w czasie tzw. planu 6 letniego.
Drewniana kładka przetrwała marcową powódź z 1947 roku, ale już w następnym roku, w ostatniej dekadzie marca 1948 roku, została zniszczony przez krę lodową. Chyba dlatego nie ma jej na mapie zniszczeń Raciborza z 1949 roku.
Prawdopodobnie już w 1949 roku zbudowano nową przeprawę z miasta na Płonię. Wykorzystano pozostałości dawnego mostu Bernerta. W marcu 1945 roku wysadzono środkowe przęsło (to najdłuższe) oraz i przęsło na prawym brzegu. Nie zniszczony był jeden filar i przęsło od strony centrum miasta. Dobudowano 10 drewnianych filarów i konstrukcję mostu z jezdnią i chodnikami. Na zachowanym przęśle jezdnia była też zawalona, więc i tu podbudowano stalową konstrukcję drewnianymi podporami. Cała konstrukcja z jezdnią i chodnikami była drewniana. Most miał ok. 115 metrów długości i ok. 10 metrów szerokości.
Jezdnia miała ok. 6 metrów szerokości. Ta część nad nurtem rzeki, do przyczółka na Płoni, miała ok. 85 m długości. Most był solidniejszy od kładki, przetrwał powodzie i wiosenną krę na rzece. Przez prawie 10 lat funkcjonował jako przeprawa mostowa z centrum miasta na Płonię. Niejasne są powody rozbiórki mostu. Możliwe że zamierzano już wtedy zbudować nowy most, ale z powodu braku funduszy do tego nie doszło. Bardziej prawdopodobne jest zerwanie mostu przez powódź. W tym okresie Odra wylewała na przełomie czerwca i lipca 1958 roku oraz w połowie lipca 1960 roku.
Most rozebrano, ale budowa nowego opóźniła się o prawie 10 lat. W latach 60 Racibórz miał tylko jeden most drogowy (most Zamkowy), po którym mogły jeździć samochody, a także dwie kładki dla pieszych. Jedna była na moście kolejowym a druga obok dawnego mostu Bernerta. Zbudowano tam solidną drewnianą kładkę. Była ona ok. 15 metrów na północ od pozostałości mostu Bernerta. Do grudnia 1970 roku przechodzono tędy na Płonię i do ZEW-u. Rozebrano ją po wybudowaniu nowego mostu w 1971 roku.
Rozpoczęcie budowy mostu przeciągało się. Przyczyną był brak funduszy i materiałów w czasach funkcjonowania siermiężnej polskiej gospodarki lat 60. (czasy Gomułki). Dopiero na wiosnę 1969 roku przystąpiono do rozbiórki resztek mostu Bernerta.
Budowę nowego mostu możemy prześledzić na podstawie zdjęć nieżyjącego już fotografa Jerzego Reżnego. Zdjęcia na potrzeby tego artykułu udostępnił Adrian Szczypiński, który opracowuje jego ogromną kolekcję zdjęć, a obejrzeć je będzie można w kolejnych filmach o Raciborzu. Jerzy Reżny (1932-2017) pracował w Zakładzie dla Głuchych, jako fotograf dla Trybuny Opolskiej, rybnickich Nowin oraz innych gazet. Pozostawił zbiór 26.000 negatywów zdjęć od lat 60, które zdigitalizował Adrian Szczypiński. Przedstawił on postać Jerzego Reżnego w filmie z 2020 roku „In Memoriam”.
Budowę mostu rozpoczęto w czerwcu 1969 roku. W tym roku wylano żelbetowe przyczółki. W następnym roku, w maju i czerwcu, wylano w korycie Odry dwa filary. Następnie, już latem, położono na filarach i przyczółkach przęsła z belek prefabrykowanych – z betonu sprzężonego. Na przęsłach wylano płyty z siatkobetonu. Na tych płytach położono asfaltową nawierzchnię jezdni i płytki betonowe chodników na podsypce piaskowej. Wykańczanie mostu i budowa nowej drogi do mostu trwały do grudnia 1970 roku. Wyjątkowo nie czekano z otwarciem mostu na święta państwowe (w PRL były to 1 Maja i 22 lipca). Most otwarto zaraz po ukończeniu drogi. Rozebrano brukowaną nawierzchnię ul. Piaskowej i wylano betonowe płyty, na których położono asfaltową nawierzchnię. Uroczyste otwarcie mostu miało miejsce 19 grudnia 1970, czyli przed samymi świętami Bożego Narodzenia.
Zbudowana trzyprzęsłowa przeprawa jest o wiele krótsza od mostu Bernerta. Od jednego przyczółka do drugiego ma ok. 60 m długości (z obydwoma przyczółkami ma ok. 70 m długości). Przy budowie przyczółki przesunięto bliżej koryta rzeki. Zbudowano je w miejscu dawnych filarów mostu Bernerta, tych, na których spoczywało przęsło środkowe. To przęsło mostu Bernerta miało 65 metrowy prześwit.
Dawne prześwity pod przęsłami zachodnim i wschodnim, gdy budowano nowy most, były już całkowicie zamulone. W korycie rzeki co 20 m postawiono filary. Mają one wymiary: grubość – ok. 1 m, szerokość – ok. 10 m, wysokość – ok. 7 m. Pomiędzy filarami i przyczółkami są prześwity po ok. 19 m. Odra pod mostem ma obecnie ok. 38 m szerokości i z powodu zamulania pod przęsłami bocznymi jest coraz węższa.
W 1904 roku, gdy zbudowano most Bernerta, Odra miała pod mostem ok. 90 m szerokości. Obecnie koryto Odry przed i za mostem jest jeszcze węższe – ma ok. 36 m szerokości. Most z 1970 roku ma ok. 8,5 m wysokości (bez balustrady). Płyta ma 12 m szerokości. Jest na nim dwupasmowa jezdnia ul. Piaskowej o szerokości 8,5 m. Chodniki, po obydwu stronach jezdni, mają ok. 1,70 m szerokości. Balustrady mostu są ze stali. Most posiada oświetlenie elektryczne. Po 50 latach eksploatacji most nie wygląda najlepiej. Boki betonowej płyty się kruszą a balustrady są już skorodowane. Chodniki na moście też nie są w najlepszym stanie. Właścicielem mostu jest Starostwo Powiatowe.
Oprac. Christoph Sottor
