Christoph Sottor (Niemcy) pisze Walterze, który został odsunięty przez ojca od rodzinnych geszeftów.
O rodzie raciborskich przemysłowców Sobtzicków dużo wiadomo. Zwłaszcza o tych, którzy zarządzali firmą w Raciborzu. O Feliksie Sobtzicku – założycielu firmy i jego synu Franzu Sobtzick, który firmę rozwinął, pisał już Paweł Newerla oraz Natalia Klimaschka. Paweł Newerla przedstawi wkrótce artykuł o Sobtzickach w serii: Przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy dawnego Raciborza.
Mniej jest wiadomo o dzieciach Franza Sobtzicka. Wspomina się jedynie o Franzu juniorze i Hermannie, którzy nie zdołali uratować firmy od bankructwa w czasie Wielkiego Kryzysu w latach 1929-1930 roku. Nie wspomina się o najmłodszym synu Franza Sobtzika, Walterze, który został odsunięty przez ojca od rodzinnych geszeftów. Przedstawię tu jego barwne i burzliwe losy. Zhańbił rodzinę, walczył w Afryce, siedział rok w więzieniu za homoseksualizm, internowany przez 4 lata w Kanadzie, z polskim paszportem osiadł w USA.
Walter Frank Sobtzick był trzecim synem Franza Sobtzicka (03.02.1832 w Raciborzu – † 02.02.1905 w Raciborzu) i Anny Willimek (27.04.1858 w Łubowicach – † 31.05.1944 w Raciborzu). Urodził się 4 października 1884 roku i miał dwóch starszych braci: Franza juniora (* 07.03.1881 w Raciborzu – † 19.08.1973 w Bielefeld) i Hermanna (*1882 w Raciborzu – † ?). Miał jeszcze starszą siostrę Martę, urodzoną w 1882 lub 1883 roku, ale o niej nic nie wiadomo (chyba zmarła krótko po narodzinach). Dwaj starsi bracia odziedziczyli później imperium czekoladowe, a Walter po skandalu musiał zadowolić się odprawą.
W początku XX wieku rozpoczął studia na Uniwersytecie we Wrocławiu, ale musiał je porzucić po spłodzeniu nieślubnego dziecka. Z kim miał to dziecko i czy zostało ono uznane i dostało nazwisko ojca, tego nie wiadomo. Aby uniknąć hańby rodzinnej, ojciec wysłał go do Afryki Południowej z wystarczającą ilością pieniędzy, by mógł zostać farmerem. Już po śmierci ojca w 1905 roku, po podróży statkiem z Hamburga, 11.02.1907 roku dotarł do Swakopmund w Niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej. To obecnie Namibia – od 1884 do 1915 była to niemiecka kolonia.
Niemieckie kolonie nazywane były Schutzgebiete – do I wojny światowej do Rzeszy należały: Togo, Kamerun –to obecnie Kamerun i część Gabonu, Niemiecka Afryka Południowo–Zachodnia -to Namibia, Tanganika i Urundi/Niemiecka Afryka Wschodnia -to Tanzania bez Zanzibaru, Urundi – to Burundi i Rwanda, Kiautschou w Chinach, Deutsch Neuguinea – ¼ Nowej Gwinei, która teraz należy do Papua-Nowa Gwinea, i archipelagi: wyspy Bismarcka, Palau, Mariany, wyspy Marshalla, Karoliny, część wysp Salomona, Deutsch Samoa – wyspa Samoa. Do 1890 roku niemiecką kolonią była też wyspa Zanzibar, ale tą wymieniono z Brytyjczykami na wyspę Helgoland na Morzu Północnym.
Walter Sobtzick w Namibii odbył roczną służbę wojskową jako ochotnik w Schutztruppe. Został odznaczony za odwagę podczas zabierania koni do wody pod ostrzałem podczas Rebelii Herero – Niemcy nazywali Herero Hottentotten. W 1908 roku, w czasie pogoni za jednym z przywódców powstania Simonem Kooper, został ranny w lewe kolano strzałą. Służył wtedy na wielbłądzie w 7.Kamelberittene Feldkompanie.
Po tej rocznej służbie w Schutztruppen Walter Sobtzick założył farmę i ożenił się z pochodzącą z Johannesburga w brytyjskiej Afryce Południowej Edith Levy. W 1912 roku urodził im się syn Walter junior, który wkrótce zmarł. Cała rodzina miała wtedy zachorować na malarię i to miało być przyczyną śmierci małego Waltera. W następnym, 1913 roku, Waltera Sobtzicka oskarżono o kontakty seksualne z czarnymi mężczyznami i został skazany na rok więzienia oraz wydalenie z niemieckiej kolonii. Zachowały się w Bundesarchiv akta z procesu karnego Sobtzicka. Chyba rozwiódł się z żoną i wyjechał do Kanady. Jego żona Edith zmarła w 1914 roku w Port Elisabeth w brytyjskiej Afryce Południowej.
Do Quebecku w Kanadzie dotarł 3 lipca 1914. Osiedlił się w Regina w Saskatchewan, ale niedługo cieszył się wolnością. W sierpniu 1914 roku wybuchła I wojna światowa i wszyscy mieszkający w Kanadzie Niemcy zostali osadzeni w obozach internowania. Po zakończeniu wojny podał się za Polaka, bo jego miejsce urodzenia Ratibor miało znajdować się w Polsce. W 1919 roku otrzymał polskie obywatelstwo i wyjechał do USA. Osiedlił się w Rochester nad jeziorem Ontario w stanie Nowy Jork. Czym się zajmował w USA, tego nie wiadomo. 29.09.1924 roku ponownie się ożenił z Dorothea Irene Douglass i w 1926 roku urodził im się syn Walter Frank.
W Rochester Walter Sobtzick wygłosił serię publicznych wykładów na temat życia w niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej. Jego relacja jako naocznego świadka opisuje jak Afrykanie żyli z ziemi, życie w kompanii Schutztruppe, walkę z Nama – plemię ludu Herer i ich zatrutymi strzałami, śmierć przywódcy ekspedycji Hauptmanna Friedricha von Erckerta i ostrzał maszynowy ocalałych z ostatecznej bitwy Nama w Bechuanalandzie.
Czy Walter Sobtzick utrzymywał jakieś kontakty z braćmi, tego nie wiadomo, choć pewnie dotarły do niego wieści o bankructwie firmy jego ojca. Walter Sobtzick zmarł 20.07.1952 roku w Rochester. Jego prochy rozsypano na jeziorze Ontario.
Jego żona przeżyła go o 53 lata, zmarła w 2005 roku. Syn Walter Frank junior zmarł w tym samym roku, 2005. Miał 4 dzieci. Obecnie 3. i 4. pokolenie Sobtzicków, potomków raciborskiego króla czekolady Franza Sobtzika, żyje w USA.
Informacjami o życiu Waltera Sobtzicka podzielił się jego wnuk Paul Denk, ale pominął niektóre epizody. To z tym, że spędził rok w więzieniu za seksualne kontakty z czarnymi mężczyznami, wyszukałem w innych źródłach.
O losie braci Waltera Sobtzicka jest mniej wiadomo. O Hermannie wiadomo jedynie, że po bankructwie firmy pozostał w Raciborzu i był kupcem w 1932 roku oraz urzędnikiem miejskim w 1938. W 1932 roku mieszkał na ul. Ogrodowej 20 z synem Hermannem. Ten w 1935 roku pracował we Wrocławiu jako urzędnik. W 1938 roku Hermann Sobtzick ojciec mieszkał już sam (może z żoną, ale tego Adressbuch nie podaje). Późniejsze jego losy są nieznane. Możliwe, że jego syn miał dzieci i potomkowie żyją dziś w Niemczech, ale nie posiadamy o tym informacji.
Najstarszy brat Waltera Franz junior Sobtzick po bankructwie wyprowadził się z Raciborza i osiadł we Wrocławiu. Informacje o bankructwie firmy „Roka” są chyba nie do końca prawdziwe. W 1935 roku posiada on fabrykę słodyczy we Wrocławiu – chyba dawna filia firmy Sobtzicków a jego żona Lotte prowadzi sklep ze słodyczami. W książce adresowej z 1943 roku Franz Sobtzick figuruje jako Geschäftsführer i produkuje konfitury. Z żoną Lotte Baum miał 3 córki – Liselotte (*1913- †1943), Ursula i Ute. Po wojnie Franz Sobtzick zamieszkał w zachodnich Niemczech i zmarł w 1973 roku w Bielefeld. Po kądzieli do dziś żyją w Niemczech jego potomkowie. Córka Ursula, po mężu von Sethe, wyszła za mąż i miała trójkę dzieci.
Więcej ciekawych informacji o rodzie Sobtzicków będzie w artykule Pawła Newerla!
Christoph Sottor
