Od Prus do Rzeczypospolitej
Paweł Newerla. Na początku XVII wieku działało w Brandenburgii, będącej zalążkiem Prus, 24 kurierów, którzy pieszo doręczali przesyłki. Kurierzy byli każdorazowego zaprzysiężeni księciu elektorowi. Choć kurierzy mieli przekazywać jedynie urzędową pocztę dworu i urzędów, mogli przenosić także pocztę prywatną, pobierając za to dla siebie odpowiednie wynagrodzenie. Od 1616 r. działała poczta konna z Berlina do Królewca (Königsberg, obecnie Kaliningrad), która była nazywana także pocztą dragonową.
Dekretem księcia elektora z 1646 w Brandenburgii wprowadzono pocztę państwową łamiąc monopol poczty Rzeszy. Działały wtedy poczty konne z Berlina do Kleve (Nadrenia-Westfalia) i do Królewca. Później doszły jeszcze linie do Lipska, Drezna, Hamburga, Bremy, Frankfurtu n/Odrą i innych miast. Pierwszym dyrektorem poczty w Brandenburgii był radca komory Michael Matthias.
Około 1670 roku wprowadzono dodatkowo poczty jezdne (Fahrpostlinien), przewożące także osoby, paczki i przesyłki pieniężne. Mniej więcej w 1780 r. wprowadzono zasadę liczenia odległości linii pocztowych począwszy od Berlina. Po trasie przebiegu poczty jezdnej i w większych miejscowościach ustawiono słupy dystansowe poczty (Postsäulen). Wskazywały one odległości do różnych miejscowości. Mila pruska liczyła 7,5325 kilometrów. Wóz pocztowy pokonywał dziennie około 5 mil. Co 35 km następowała zmiana koni, co było związane z dwugodzinną przerwą. Podróż wozem pocztowym z Berlina do Drezna, obejmująca 20 mil (ok. 150 km), trwała 4 dni, a do Królewca (76 mil, 565 km) – 12 dni. W latach 1698–1710 zwiększyła się ilość placówek pocztowych z 79 do 90, zaś liczba strażnic pocztowych z 11 do 51, a pocztylionów z 271 do 358. W 1708 r. w Berlinie odprawiano i przyjmowano tygodniowo 63 połączenia dyliżansowe i konne.
W 1713 roku w Prusach wprowadzona została pierwsza ordynacja pocztowa. Poczta pozostała monopolem państwowym (przynoszącym zresztą w 1740 roku 220.000 talarów zysku). W ordynacji ustalono między innymi, że w zakładanych przez państwo stacjach pocztowych następowała wymiana koni a pasażerowie mogli skorzystać z posiłku. Poczmistrz był jednocześnie właścicielem gospody.
W 1742 roku Śląsk stał się częścią królestwa pruskiego. W lipcu 1742 r. król Fryderyk II wydał rozporządzenie podporządkowujące wszystkie śląskie stacje pocztowe administracji prowincji oraz generalnemu urzędowi pocztowemu. We Wrocławiu urządzono wyższą kasę pocztową.
Na wyraźne polecenie króla Fryderyka II w ordynacji pocztowej zamieszczono przepis zmuszający urzędników pocztowych do uzyskania zezwolenia na zawarcia małżeństwa. Takiego zezwolenia udzielono, jeżeli żona podpisała dokument w którym rezygnuje z prawa do emerytury po zmarłym mężu.
Utrzymano istniejącą linię pocztową z Wrocławia przez Brzeg do Nysy, wkrótce uzupełnioną o dodatkowe kursy z Brzegu do Opola oraz z Nysy do Prudnika. Otwarto także pocztę przez posłańca (Botenpost) z Raciborza przez Koźle i Krapkowice do Opola.
W 1743 roku ostatecznie wprowadzono na Śląsku pruski system działania poczty z podziałem placówek pocztowych na urzędy pocztowe i strażnice pocztowe, podporządkowane urzędom pocztowym. Na Górnym Śląsku działało 6 urzędów pocztowych: Grodków, Nysa, Prudnik, Opole, Racibórz i Tarnowskie Góry. Z działających 9 strażnic pocztowych cztery były podporządkowane urzędowi w Raciborzu: Koźle, Pszczyna, Rybnik i Żory. W 1766 r. liczba strażnic pocztowych zwiększyła się do 25, w tym w Baborowie, Hulczynie (Hultschin, obecnie Hlučín w Czechach), Kietrzu i Głubczycach, podporządkowane urzędowi pocztowemu w Prudniku. Strażnicę pocztową w Koźlu, wcześniej podległą Raciborzowi, poddano nadzorowi urzędu w Opolu.
Za czasów króla pruskiego Fryderyka II (1740–1786) w 1766 roku weszły w życie bardzo szczegółowe przepisy dotycząca przebiegu czynności urzędowych i działań poczmistrzów (Postmeister). Na przykład listy, paczki i inne przesyłki były szczegółowo rejestrowane w zestawieniach wręczanych pocztylionowi i przez niego podpisanych. Takie zestawienie pocztylion musiał przedłożyć w placówce docelowej.
W 1821 r. wprowadzono sieć ekstrapoczty (Schnellpost). Trasę z Berlina do Hamburga pokonano w ciągu 30 godzin. Dyliżanse, przewożące sześć do dziewięciu pasażerów, były wyposażone w resory. Na stacjach pocztowych oczekiwało 8–12 koni. Drogi zostały obsadzone drzewami; w samym 1754 r. posadzono ich 161 tysięcy. Po trasach pocztowych co milę ustawione były kamienie milowe albo żeliwne słupy milowe ozdobione rogiem pocztowym i szarfą. Istniały także kamienie pół– a nawet ćwierć–milowe. Bowiem już w XVIII wieku stosowano bardzo dokładne taryfy pocztowe. List z Berlina do Frankfurtu n/Odrą kosztował 2 grosze, do Hamburga – 2 grosze i 6 fenigów, do Włoch – 6 groszy i 6 fenigów. Jazda z Berlina do Poczdamu była wyceniona na 18 groszy, do Kostrzynia n/Odrą – 2 talary a do Gdańska -12 talarów. Zwykli ludzie nie mogli sobie pozwolić na korzystanie z poczty. Nauczyciel wiejski zarabiał bowiem wtedy 4 talary miesięcznie, czyli 96 groszy.
Podróż dyliżansem pocztowym nie należała do komfortowych. Mamy relację poety epoki romantyzmu z Łubowic, Josepha von Eichendorffa, który w latach 1801–1805 razem z bratem Wilhelmem kształcił się we Wrocławiu. Pod datą 23 marca 1804 roku umieścił w swoich dziennikach następującą relację z podróży dyliżansem pocztowym z Wrocławia do Raciborza: „Wreszcie około godziny pierwszej w południe odjechaliśmy dyliżansem. W czasie podróży dwóch podróżnych się pokłóciło. Wieczorem zatrzymaliśmy się tylko krótko i o godzinie drugiej w nocy dotarliśmy do Grodkowa. Pojechaliśmy zaraz dalej. Drogi były wyboiste, a pogoda chłodna. Musieliśmy wiele znosić i cieszyliśmy się, kiedy o godzinie dziesiątej rano dotarliśmy do Nysy. W południe udaliśmy się w dalszą drogę. Nocą, o godzinie dwunastej, dojechaliśmy do Głubczyc, gdzie na śniadanie zjedliśmy świeżo upieczone rogaliki. Około godziny dziesiątej rano dyliżans dotarł do Raciborza. Cieszyliśmy się. Nigdy więcej nie pojadę zwykłym dyliżansem pocztowym. WRaciborzu przesiedliśmy się na ekstrapocztę. Radosne było przywitanie w Łubowicach.” Wynika z tego, że jazda na odległość około 200 kilometrów trwała 45 godzin. Przypomnijmy, że niewiele później, bo w 1856 roku, podróż koleją z Raciborza (odjazd godz. 9:18) do dalekiego Wiednia (przyjazd godz. 7:30) trwała jedynie 22 godziny.
W 1849 roku Bawaria wprowadziła pierwsze na kontynencie europejskim znaczki pocztowe (Wielka Brytania w 1840 r.). W Prusach wprowadzenie znaczków nastąpiło z dniem 15 listopada 1850 roku. Należność za ekspedycję przesyłek pokrywano naklejając na liście znaczek pocztowy odpowiedniej wartości. Równocześnie na stemplach pocztowych wprowadzono indywidualne dla każdej placówki czterocyfrowy numer. Racibórz otrzymał numer 1200.
Na lata 1840-te przypada początek rozwoju kolejnictwa. Miał on dla poczty podwójne znaczenie. Z jednej strony kolej okazała się być szybszym i bardziej komfortowym środkiem transportu osobowego. Jednak poczta umiała także wykorzystać kolej do transportu przesyłek pocztowych. Z tego powodu placówki pocztowe zostały ulokowane w pobliżu dworców kolejowych. Kolej przyczyniła się również do znacznego powiększenia liczby placówek pocztowych, które były uruchamiane głównie wzdłuż linii kolejowych. Ten problem poruszymy szczegółowo przy opisie rozwoju poczty na Ziemi Raciborskiej. Wiadomo, że do Raciborza pierwszy pociąg z Koźla (tak oznaczony był dworzec mieszczący się w Kędzierzynie) zajechał w dniu 1 stycznia 1846 r. W dniu 1 maja 1847 roku uruchomiono linię do Pruskiego Bogumina (Preußisch Oderberg, obecnie część Chałupek) uzyskując dalej połączenie z austriacką siecią kolejową. W ten sposób otwarto pierwsze w Europie połączenie międzynarodowe z Berlina (przez Wrocław, Racibórz) do Wiednia, które później wydłużono do Warny i Konstantynopola.
W 1850 roku poczta w Prusach uległa reorganizacji. W Opolu utworzono Wyższą Dyrekcję Poczty (Oberpostdirektion), której podlegał cały system pocztowy na Górnym Śląsku. Ponadto ustanowiono 4 urzędy pocztowe I klasy (Gliwice, Nysa, Opole i Racibórz) i 1 urząd pocztowy II klasy (Głubczyce). Działało także 7 ekspedycji pocztowych I klasy (Grodków, Kluczbork, Koźle, Mysłowice, Prudnik, Pszczyna i Tarnowskie Góry) oraz 56 ekspedycji pocztowych II klasy (wszystkie dalsze placówki).
Na czele urzędów I klasy stali dyrektorzy pocztowi, zaś urzędami pocztowymi II kasy zarządzali poczmistrzowie. Obaj byli urzędnikami (Beamte), uprawnionymi do emerytury, a ich stosunek służbowy nie mógł zostać rozwiązane. Potwierdzono także zasadę, że stanowiska dyrektorów poczty i poczmistrzów były obsadzane przez emerytowanych lub niezdolnych do służby na skutek odniesionych ran, oficerów; w wyniku tego nie trzeba było im wypłacać wojskowych świadczeń emerytalnych.
Osoby kierujące ekspedycjami pocztowymi I klasy byli urzędnikami prowincjonalnymi, noszącymi tytuł „ekspedienta pocztowego” (Postexpedient), a ich stosunek służbowy mógł być wypowiedziany. Natomiast ekspedycje pocztowe II klasy, były prowadzone przez wiarygodnych mieszkańców danej miejscowości (np. kupcy, szynkarze) jako zajęcie dodatkowe, nosząc tytuł „ekspedytora pocztowego”; osoby te nie były urzędnikami pocztowymi.
Od 1858 roku wprowadzone zostały nowe zasady obliczenia opłat za przesyłki. Wprowadzono tak zwane „kwadraty taksowe” (Taxquadrate), przy pomocy których obliczono odległości między pocztą nadawczą i odbiorczą i na tej podstawie ustalano należne porto. Całe Niemcy, także Prusy, zostały podzielone na kwadraty o boku 4 mil niemieckich (29.680 m). Odległości liczono od środka do środka kwadratów w których dane miejscowości się znajdowały, a przy odległościach poniżej 20 mil uwzględniono jeszcze odległości od środka kwadratu do siedziby placówki pocztowej. Racibórz był położony w kwadracie 567, Opole – 481 a Rybnik – 568. Placówki pocztowe w miejscowościach obecnego powiatu raciborskiego znajdowały się w kwadratach 567, 568,. 616 i 617.
Od 1868 roku obowiązywały w Prusach w zakresie kwadratów taksowych nowe ustalenia, oparte na doświadczeniach Austrii i południowych krajów niemieckich. Dotychczasowe kwadraty taryfowe o bokach po 4 mile zostały podzielone na 4 części. Taki nowy kwadrat miał boki o długości 2 mile. Racibórz znalazł się w kwadracie 2075, Rybnik – 2077 a Opole — 1881, zaś poczty w miejscowościach. powiatu raciborskiego w kwadratach 2075, 2076, 2116 i 2117.
W 1867 roku z inspiracji Prus powstał Związek Północno–Niemiecki (Norddeutscher Bund), zdominowany zresztą przez Prusy. Reichstag Związku Północno–Niemieckiego w 1867 r. uchwalił ustawę pocztową oraz ustawę o taksach pocztowych. Ustawy, kierujące się przepisami obowiązującymi w Prusach, weszły w życie z dniem 1 stycznia 1868 r. Nie zmieniło to niczego w górnośląskich instytucjach pocztowych, jedynie Wyższa Dyrekcja Poczty w Opolu została podporządkowana Poczcie Związku Północno–Niemieckiego.
Po wojnie prusko–francuskiej (1870–1871) w Niemczech nastąpiły istotne zmiany polityczne. Powołana została Rzesza Niemiecka (Deutsches Reich), na której czele stanął cesarz Wilhelm I, będący od 1861 roku królem pruskim.
Z dniem 4 maja 1871 roku weszła w życie konstytucja Rzeszy Niemieckiej, na mocy której Poczta Związku Północno–Niemieckiego została przekształcona w Pocztę Rzeszy Niemieckiej (Deutsche Reichspost). Zlikwidowano podział placówek pocztowych według klas. Działało wówczas 13 urzędów pocztowych (Postämter — w siedzibach większości miast powiatowych), 15 administracji pocztowych (Postverwaltungen) i 122 ekspedycje pocztowe (Postexpeditionen). Jednocześnie utworzono dość dużą ilość agencji pocztowych (Postagenturen), które były położone w większych miejscowościach.
Samuel Morse w 1837 roku wynalazł elektryczny telegraf, którym – przy pomocy stworzonego przez siebie alfabetu w postaci kropek i kresek – można było przekazać wiadomości. Oto zapis słowa RACIBÓRZ alfabetem Morse’a: • — • (R), • — (A), — • — • (C), • • (I), — • • • (B), — — — • (Ó), • — • (R), — — • • (Z). Dodajmy, że niemiecki wynalazca i uczony, Werner von Siemens (1816–1892), w 1846. roku połączył na własny koszt Berlin z Frankfurtem systemem kablowym. Decyzję frankfurckiego zgromadzenia narodowego o zaoferowaniu królowi pruskiemu, Fryderykowi Wilhelmowi IV, korony cesarskiej, Siemens po godzinie od podjęcia uchwały przedłożył królowi. Tymczasem deputacja zgromadzenia dopiero po tygodniu przybyła do Berlina, aby wręczyć królowi podjętą uchwałę. To zdarzenie przyczyniło się do rozwoju sieci telegraficznych. Telegraf okazał się także bardzo przydatny dla kolei. Wzdłuż torów kolejowych zainstalowano linie telegraficzne w postaci drutów miedzianych na masztach, pozwalające przekazywać informacje między stacjami kolejowymi. W 1858 roku kolejowe linie telegraficzne udostępniono do ogólnego użytku. Otrzymywane depesze zapisywano normalnym pismem na blankietach. W 1861 roku w Raciborzu nadano 1.539 telegramów a przyjęto 1.732. Nadanie telegramu kosztowało przeciętnie 18 dobrych groszy (3/4 talara). Z czasem w cesarstwie niemieckim powstała instytucja o nazwie „Deutsche Telegraphie” (Niemiecka Telegrafia). Generalny dyrektor poczty Heinrich von Stephen, spowodował, że z dniem 1 stycznia 1876 Niemiecka Telegrafia została połączona z Pocztą Rzeszy Niemieckiej. W 1880 r. wszystkie urzędy pocztowe I klasy i administracje pocztowe II klasy a także duża część ekspedycji pocztowych III klasy były wyposażone w telegrafy.
W 1877 roku generalny dyrektor poczty Heinrich von Stephen polecił zainstalować na poczcie pierwszy telefon pozwalający na prowadzenie rozmów na odległość. Po pewnym czasie uznano przydatność tego nowego środka porozumienia dla poczty. Początkowo aparaty telefoniczne były dostępne jedynie w placówkach pocztowych, później instalowano telefony także w mieszkaniach, urzędach i przedsiębiorstwach.
Połączenie uzyskiwało się kręcąc korbką na aparacie. W centrali telefonicznej obsługa przy pomocy kabla ręcznie łączyła z żądanym abonentem. Od 1881 roku zaczął się rozwój sieci telefonicznej w dużych miastach. W 1882 r. poczta obsługiwała już 1600 stacji telefonicznych; z tego 630 w Berlinie, połączonych przez 3 centrale telefoniczne, i 500 w Hamburgu. Dokonywano wtedy 1400–1500 połączeń dziennie. Taryfa telefoniczna przewidywała koszt 0,50 feniga za 5 minut rozmowy. Dodajmy, że w latach 193o–tych dość masowo instalowano centrale automatyczne, pozwalające abonentowi na samodzielne, bezpośrednie połączenie się z żądanym abonentem przez wykręcenie numeru na tarczy.
W 1881 roku wprowadzono nową organizację służby pocztowej. Znacznie zwiększono stan zatrudnienia. Rejony doręczeń pocztowych zostały zmniejszone. Ustalono zasadę, że listy były doręczane dwa razy dziennie a w niedziele raz dziennie. Zwiększyła się także liczba agencji pocztowych, która na terenie dyrekcji opolskiej w 1914 roku wynosiła aż 344. Ponadto działało ponad 500 pomocniczych placówek pocztowych (Posthilfstellen). I prawie we wszystkich stosowana była zasada dwukrotnego dostarczania i odbieranie przesyłek w ciągu dnia.
Począwszy od 1880 roku przed urzędami pocztowymi zaczęto instalować skrzynki pocztowe, do których można było wrzucać zwykłe przesyłki pocztowej poza godzinami urzędowymi placówek. Później zaczęto te skrzynki umieszczać także w bardziej uczęszczanych punktach miejscowości.
Stosownie do ustaleń traktatu wersalskiego po I wojnie światowej na części Górnego Śląska miał być przeprowadzony plebiscyt. Organem zarządzającym była Commission Interalliée de Gouvernement et de Plébiscite de Haute Silésie (Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa na Górnym Śląsku). Komisja w dniu 20 lutego 1920 roku wprowadziła na zarządzanym przez siebie terenie własne znaczki pocztowe. Jednak obsługą ruchu pocztowego zajmowała się poczta Rzeszy.
Przypomnijmy, że na skutek postanowień traktatu wersalskiego południowa część powiatu raciborskiego, zwana Krajem Hulczyńskim, został bez referendum z dniem 10 stycznia 1920 roku przyłączona do Czechosłowackiej Republiki. Spowodowało to zmniejszenie ilości placówek pocztowych w powiecie o 1 urząd pocztowy II klasy w Hulczynie (Hlučín), 3 urzędy pocztowe III klasy (Bolatitz/Bolacice/Bolatice, Deutsch Krawarn/Krawarz/Kravaře i Ludgerstal/Ludgierzowice/Ludgeřovice) oraz 10 agencji pocztowych.
W wyniku plebiscytu część terenów Górnego Śląska została podporządkowana Rzeczypospolitej. Istniejące w polskiej części Śląska urzędy pocztowe zostały na ogół utrzymane, jednak przejęte przez Pocztę Polską. Powiat raciborski utracił wówczas 4 agencje pocztowe: Gorzyce, Kornowac, Lubomię i Rogów (agencja pocztowa w Brzeziu została zlikwidowana w 1922 roku).
Po I wojnie światowej w Niemczech miała miejsce ogromna inflacja. W ruchu pocztowym znaczki różnych nominałów zostały przemianowane przez nadrukowanie nowych nominałów. W listopadzie 1923 roku porto za kartkę pocztową wynosiło aż 10 milionów marek.
W 1923 roku w Raciborzu i w powiecie raciborskim pozostawało 17 placówek pocztowych. Był to 1 urząd pocztowy I klasy w Raciborzu, 5 urzędów pocztowych III klasy: Chałupki (przeniesiony potem do Rudyszwałdu), Krzyżanowice, Kuźnia Raciborska, Nędza i Pietrowice Wielkie, a także 11 agencji pocztowych w: Krzanowicach, Łubowicach, Markowicach, Krowiarkach, Raciborzu (Stara Wieś), Rudniku, Sławikowie, Studziennej, Szonowicach, Tworkowie i Wojnowicach. Później założono jeszcze dalsze placówki pocztowe. Wypada nadmienić, że w 1936 roku we wszystkich miejscowościach, za wyjątkiem 8 wsi istniały placówki pocztowe. Większość urzędów w latach 1930-tych była wyposażona w automatyczne centrale telefoniczne. Zaprzestano natomiast dostarczania przesyłek pocztowych w niedziele i święta. Bliżej o tym napiszemy w IV odcinku artykułów.
W Rzeczypospolitej
Przynależność ziemi raciborskiej do Rzeczypospolitej w 1945 roku nie miała istotnego wpływu na granice powiatu raciborskiego, poza odłączeniem miejscowości tak zwanego „Kraju Hulczyńskiego”, które w 1938 roku przyłączono do powiatu raciborskiego, jednak w 1945 r. powróciły do Czech. Budynki urzędów pocztowych w czasie działań wojennych uległy nielicznym zniszczeniom. Placówki zostały przejęte przez przedsiębiorstwo państwowe „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”. W 1945 roku z urzędów, także w Raciborzu, usunięto nieuszkodzone automatyczne centrale telefoniczne, jednak wnet wyposażono je w ręczne łącznice. Niektóre z tych ręcznych łącznic działały do lat 1970-tych.
Początki pracy poczty były trudne, urzędy musiały zostać wyposażone w sprzęt i nowe pieczęcie, druki oraz formularze. Przede wszystkim trzeba było zatrudnić nowy fachowy personel, o który było trudno. Jednak w 1956 roku działało w Polsce już 7.100 placówek pocztowych. W 1947 r. istniało ponad 3.000 gmin, zatem na każdą gminę przypadała średnio ponad dwie placówki pocztowe. Trzeba mieć na uwadze, że początkowo gmin było znacznie więcej. Np. obecna gmina Krzyżanowice składała się z trzech gmin.
Udało się ustalić, że w 1949 roku na terenie obecnego powiatu raciborskiego działało 12 placówek pocztowych w formie urzędów lub agencji pocztowo–telekomunikacyjnych. Placówki pocztowe działały w (nazwy podajemy wg ich ówczesnego brzmienia): Brzeziu nad Odrą, Brzeźnicy, Chałupkach, Krowiarkach, Krzanowicach, Krzyżanowicach, Kuźni Raciborskiej , Markowicach Śląskich, Nędzy, Pietrowicach, Raciborzu Śląskim i Rudach.
W 1973 roku Poczta Polska wprowadziła system kodów pocztowych w wyniku którego Racibórz otrzymał numer 47-400. W 1992 roku PPTiT przeszła zasadniczą reorganizację. Z poczty wydzielono pion telekomunikacyjny tworząc odrębną „Telekomunikację Polską S.A.”. Zmniejszona „Poczta Polska” stała się przedsiębiorstwem użyteczności publicznej. W latach 1990-tych nastąpił pewien wzrost placówek pocztowych z 8.000 w 1990 roku do 8.500 w roku 2000. Dodajmy, że w 1998 r. Poczta Polska doręczyła 1,8 miliarda przesyłek zwykłych, 240 milionów przesyłek rejestrowanych, 42 miliony gazet oraz 25 milionów paczek. Trzeba także zauważyć, że nastąpił istotny rozwój techniki. W Raciborzu w 1993 roku Telekomunikacja Polska oddała do użytku na rogu pl. Dworcowego i ul. Mickiewicza, po sąsiedzku z urzędem pocztowym, nowy gmach na nowoczesną centralę telefoniczną. W trakcie realizacji inwestycji wprowadzone zostały elektroniczne łącznice telefoniczne o tak małych gabarytach, że duży budynek telekomunikacji okazał się zbędny i został przeznaczony na różne inne cele. Spółka akcyjna „Telekomunikacja Polska S.A.” została sprywatyzowana i przejęta przez kapitał zagraniczny. Rozwój telefonii komórkowej przyczynił się do znacznego ograniczenia zakresu usług telefonii sieciowej. Całkowicie zanikła służba telegraficzna.
Z dniem 1 września 2009 roku państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej „Poczta Polska” zostało przekształcone w spółkę akcyjną „Poczta Polska”. W 2011 roku poczta zrezygnowała z transportu przesyłek pocztowych kolejowymi wagonami pocztowymi, organizując ekspedycję przesyłek własnym taborem samochodowym.
Nowelizacja prawa pocztowego w 2012 roku spowodował pewne zmiany w organizacji poczty. Jednocześnie jednak zlikwidowano monopol na niektóre usługi pocztowe. Transportem paczek zaczęły zajmować się nowo powstałe przedsiębiorstwa. Z czasem także ekspedycją niektórych przesyłek listowych zajęły się inne przedsiębiorstwa. Niektórzy Czytelnicy może pamiętają, że w obiegu były listy z doklejonymi kawałkami blachy. W ten sposób niektóre przedsiębiorstwa, zajmujące się dostarczeniem przesyłek listowych, ominęły przepisy, według których listy do 20 gramów mogły być ekspediowane wyłącznie przez Pocztą Polską. Skutkiem zmniejszenia się zakresu usług pocztowych była likwidacja wielu placówek pocztowych. Na terenie wiejskim – poza nielicznymi wyjątkami – wprowadzono zasadę pozostawiania jednej placówki pocztowej w gminie, przeważnie są to jednak filie urzędów pocztowych, lub nawet agencje pocztowe. W dodatku zlikwidowano także większość skrzynek pocztowych, nazywając to „racjonalizacją ekspedycji pocztowej”.
Począwszy od 2013 roku Poczta Polska wprowadziła elektroniczne awizo i elektroniczne potwierdzenie doręczania przesyłek. Zastosowano możliwość elektronicznego zakupu znaczków pocztowych a także „neolisty” – wysyłanie listów rejestrowanych na platformie Envelo, pozwalające na bezpieczne korzystanie z usług pocztowych przez Internet. Telefonia komórkowa z możliwością przesyłania wiadomości pisanych a także fotografii niewątpliwie miała wpływ na zmniejszenie zapotrzebowania na usługi pocztowe. Także komputery o coraz mniejszych wymiarach i coraz popularniejsze, pozwalają na elektroniczne przesyłanie wiadomości, obrazów a także mowy. Ten rozwój techniki ma niewątpliwie negatywny wpływ na zapotrzebowanie na usługi pocztowe.
Korzystano z pracy H.-J. Andersona „Beiträge zur Postgeschichte Oberschlesiens”, Kamen 1986, oraz z opracowań autora
ciąg dalszy nastąpi
